Zmiana złych nawyków jest najczęstszym błędem, jaki można popełnić. Ludzie na siłę podejmuję próbę i ciągle im nie wychodzi. Na okrągło podejmują nowe postanowienia, ale nic z tego. Dlaczego? Dlaczego zmiana nawyków jest tak strasznie trudna?

Odpowiedź kryje się w tym, że mało kto sięga do sedna problemu, czyli do źródła, gdzie się rodzi nawyk. Kiedy się nie rozumie, na jakiej zasadzie powstaje nawykowe działanie trudno podjąć odpowiednie kroki, by się rozprawić z automatycznym reagowaniem. Kiedy ćwiczyłam się we wprowadzaniu nowych nawyków za pomocą metody Tiny Habits, o której będę pisać w najbliższym czasie, odkryłam ten mechanizm. Przedstawiam Ci go poniżej.

[tx_calltoact button_text=”Nawykowe działanie drogą do sukcesu. Jak dobre nawyki pomagają osiągnąć zamierzony cel?” url=”http://leurien.com/dobre-nawyki-do-sukcesu/”]Jak się tworzą nawyki pisałam w poprzednim artykule »» [/tx_calltoact]

[tx_heading style=”default” heading_text=”Kiedy możemy określić, że nawyk jest negatywny?” tag=”h1″ size=”30″ margin=”24″ align=”center”]

Generalnie wiemy doskonale, że wszelkie nałogi są złe. A nałóg to nic innego, jak najbardziej skrajna wersja negatywnego nawyku. A co w przypadku innych zachowań, co do których nie mamy pewności czy są negatywne czy nie? Istnieją pewne, dość obiektywne i logiczne wytyczne, żeby określić czy nawyk jest zły. Zwróć uwagę, że ten sam nawyk dla jednej osoby będzie negatywny dla innej obojętny, gdyż dotyczą życia tej konkretnej osoby i okoliczności w jakich się znajduje np. osoba samotna paląca papierosy będzie uważała, że to nie jest zły nawyk, bo ją to rozluźnia; natomiast w przypadku palącego rodzica dochodzi do niszczenia zdrowia nie tylko własnego, ale również swoich dzieci.

O negatywnym nawyku powiemy kiedy:

  • powoduje cierpienia osobie, która posiada ten nawyk
  • niszczy relacje z innymi ludźmi
  • wpływa negatywnie na otoczenie i innych ludzi
  • powoduje hamulec w rozwoju
  • czyni osobę nieszczęśliwą, sfrustrowaną, niezadowoloną z życia
  • powoduje marnowanie czasu
  • zmniejsza produktywność i kreatywność

Najczęściej jest tak, że człowiek kierując się swoim rozumem i głosem sumienia doskonale wie, które z jego zachowań są niekorzystne i które z nich chce wyeliminować. A teraz jak to zrobić, żeby było skutecznie i dobrze.

[tx_heading style=”default” heading_text=”Jak przebiega zmiana negatywnych nawyków?” tag=”h1″ size=”30″ margin=”24″ align=”center”]

Świat nauki twierdzi, że zmiana nawyków nie jest możliwa. Że jak już konkretne zachowanie się zakorzeni to ma się automatyczne reakcje do końca życia. To zatem w jaki sposób wyzbyłam się tak wielu szkodliwych przyzwyczajeń? Nie było łatwo, ale warto i jest to możliwe. Wymaga wysokiego stopnia samoświadomości, samodyscypliny i uważności. Dlatego w kwestii nałogów warto podejmować pracę ze specjalistami, gdyż najczęściej osobom uzależnionym brakuje tych trzech warunków. Poza tym nałóg powoduje zmiany w mózgu, w ciele, osłabia wolę, aż do zniewolenia. Choć istnieją przypadki ludzi, którzy wykorzystując schemat nawyków wyszli z alkoholizmu lub pokonali uzależnienie od narkotyków. Jednak samodzielne pokonanie nałogu zdarz się bardzo rzadko.

Nie można zmienić utrwalonego nawyku, ale można go zastąpić nowym nawykiem!

I w tym stwierdzeniu tkwi cały sekret. Nie jest to jednak tak łatwe, jak się wydaje, choć sam schemat działania nawyku jest prosty:

bodziec (impuls) reakcja (zachowanie, działanie) ⇒ korzyść wypływająca z nawyku

Nawyk zawsze się wiąże z tzw. nagrodą, czyli jakaś przyjemność, satysfakcja, korzyść. Często jest nią zrealizowanie swoich potrzeb np. mężczyzna, który ma nawyk grania w gry nocami, może zaspokajać potrzebę bycia zwycięzcą i zakrywania tym swojego niskiego poczucia własnej wartości.

[tx_heading style=”default” heading_text=”5 kroków zmiany nawyków” tag=”h2″ size=”30″ margin=”24″ align=”center”]

[tx_row]
[tx_column size=”1/2″][tx_heading style=”default” heading_text=”Krok 1. Odkrycie przyczyny” tag=”h3″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/2″]

W pierwszym kroku należy się skupić na odkryciu bodźca, który wywołuje daną, automatyczną reakcję. Odkrycie bodźca jest niesamowicie ważne i kluczowe, żeby sobie poradzić z negatywnym nawykiem. Na bodziec należy popatrzeć dość szeroko. Najczęściej zachowania, które się nam nie podobają są spowodowane:

  • napięciem nerwowym
  • widokiem konkretnej rzeczy
  • miejscem
  • konkretną sytuacją
  • konkretnym zachowaniem jakiejś osoby
  • sygnałem dźwiękowym lub muzycznym

U mnie drapanie twarzy i wyciskanie krostek odbywa się wieczorem, gdy umyję twarz i jej się przyglądam. Impuls jest bardzo prosty. Widzę swoją twarz, a z bliska dostrzegam niedoskonałości na niej, co powoduje automatyczną reakcję wyciskania wyprysków. Na szczęście aktualnie udało mi się zmienić bodziec, bo po umyciu twarzy odwracam się od lustra, żeby ją wytrzeć. Następnie od razu wychodzę z łazienki. Jakiś czas zasłaniałam lustro, co też było pomocne.

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/2″][tx_heading style=”default” heading_text=”Krok 2. Nawykowe działanie” tag=”h3″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/2″]

Kiedy impuls zostanie odkryty, to warto się przyjrzeć, jak konkretnie wygląda reakcja, czyli ten nawyk. Warto mieć świadomość procesu, jaki zachodzi po uruchomieniu działania, gdy zajdzie specyficzny bodziec. Wiele automatycznych reakcji lekceważymy lub po prostu nie zauważamy, co się w nas dzieje. Warto z uważnością przyjrzeć się sobie, gdyż ta wiedza jest konieczna, żeby rozpocząć proces zmiany nawyku. Wprowadzenie nowej, nawykowej reakcji w miejsce starej przebiegnie łatwiej i szybciej.

Kiedyś miałam nawykowe zachowanie objawiające się po kłótni z mężem. A polegało ono na tym, że kłótnia, która była bodźcem wywoływała reakcję płaczu i myślenia typu, że mąż mnie nie kocha lub mnie opuści. Takie płakanie i użalanie się nad sobą przynosiło ostatecznie ulgę. Wszystko się skończyło, gdy zmieniłam reagowanie. Ale o tym poniżej.

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/2″][tx_heading style=”default” heading_text=”Krok 3. Dostrzeżenie korzyści” tag=”h3″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/2″]

W trzecim kroku należy zrozumieć, jaką korzyść czerpie nasza psychika lub ciało z tego konkretnego zachowania. Być może jedzenie przed telewizorem sprawia uczucie błogości, a wygranie w grę komputerową poprawia samopoczucie? Dlaczego jest to tak ważne? W momencie kiedy chcemy zastąpić zły nawyk dobrym trzeba uwzględnić nagrodę i warto, by ona miała podobny wymiar.

Wrócę na chwilę do mojej emocjonalnej reakcji po kłótni z mężem. Płacz i użalanie się nad sobą doprowadzało do zmęczenia fizycznego i uspokojenia. Wyrzucałam z siebie wszystkie emocje, co ostatecznie mnie wyciszało i przynosiło ulgę. Osiągałam korzyść psychiczną w postaci uspokojenia.

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/2″][tx_heading style=”default” heading_text=”Krok 4. Wyeliminowanie bodźca lub zmiana reagowania” tag=”h3″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/2″]

Teraz przechodzimy już do konkretów. Najlepiej byłoby wyeliminować bodziec, ale okazuje się, że w większości nawyków jest to bardzo trudne, a czasami wręcz niemożliwe. Bo nawet jeśli zmienimy impuls, to potem i tak zakorzeniony nawyk będzie nas pchał do znalezienia innego, podobnego bodźca, który wywoła podobną reakcję. Ostatecznie chodzi o ten końcowy efekt, czyli nagrodę. Zdecydowanie lepiej jest zmienić sposób reagowania, ale musi on być ściśle związany z ostatnim punktem. Trzeba mądrze podmienić działania tak, żeby korzyść z niego wypływająca była równie mocna, a nawet taka sama.

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/2″][tx_heading style=”default” heading_text=”Krok 5. Dostarczenie „nagrody”” tag=”h3″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/2″]

To dostarczenie nagrody, jak wspominałam wyżej, jest bardzo istotne. Bez niego, cały proces zmiany złego nawyku na dobry, legnie w gruzach. Bo to właśnie osiągnięcie odpowiedniego stanu emocjonalnego, umysłowego czy fizycznego powoduje, że ten nawyk tak bardzo się zapisuje w mózgu, aż trudno go wykorzenić.

Jak zmieniłam swój nawyk płaczu po kłótni, który w sumie był nawykowym negatywnym myśleniem pod wpływem emocji? W pierwszej kolejności pomógł mi mąż, gdyż bardzo stanowczo powiedział mi, że nigdy mnie nie opuści. Po następnych kłótniach, kiedy zaczynał się pojawiać atak negatywnych myśli, że „on mnie teraz zostawi”, świadomie przywoływałam słowa męża i do tego wybaczałam mu! Akt wybaczenia przynosił ulgę i uspokojenie. Ostatecznie korzyść była taka sama, ale sposób jej osiągnięcia zupełnie inny, zdrowszy i lepszy. Teraz po każdej sprzeczce czy popełnionym błędzie przez męża, nawet nie czekam na przeprosiny, od razu przebaczam i przynosi to wiele pokoju, a także zmniejsza napięcia, co skutkuje tym, że aktualnie prawie się nie kłócimy!

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_divider size=”24″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”Spojrzenie na nawyki oraz nałogi oczami osoby wierzącej” tag=”h1″ size=”30″ margin=”24″ align=”center”]

Całkowicie inaczej, na kwestię wychodzenia z nałogu czy radzenia sobie ze złymi nawykami, patrzy się oczami wiary. Przede wszystkim, dlatego, że dla Boga nie ma nic niemożliwego, więc nawet zmiana nawyków jest możliwa. Poza tym sam Bóg wkracza w życie człowieka ze swoją mocą uzdrowienia. Mój tata rzucił palenie, gdzie spalał dziennie 2 paczki papierosów, dzięki pomocy i wstawiennictwu Matki Boskiej Częstochowskiej. Znam przypadki, że Bóg leczył ludzi uzależnionych od seksu i wyzwalał od nałogowych grzechów, jak masturbacja. 

Osoba wierząca jest powołana do świętości, więc złe nawyki całkowicie się kłócą z taka osobą. Chrześcijanin ma za zadanie być przykładem dla innych osób w drodze do doskonałości na zwór Jezusa Chrystusa. W związku z tym podejmowanie walki z negatywnymi nawyki dla osoby wierzącej jest częścią jej pracy nad swoim charakterem. Jednak bywało i tak, że nawet święci mieli jakiś nawyk, który był dla nich upokarzający, lecz Bóg zostawiał im „tę przywarę”, żeby utrzymać ich w pokorze.

Chrześcijanin, powinien naśladować Jezusa Chrystusa i się przyglądać Mistrzowi i Jego postępowaniu. Na tej podstawie dopiero może wyznaczyć swoje dzienne nawyki, którymi powinien zastępować te negatywne. Drobne akty czynione nawykowo, jak np. poranna modlitwa zaraz po obudzeniu, zdecydowanie ułatwiają życie wiarą w jej praktycznym aspekcie.

[tx_heading style=”default” heading_text=”10 najgorszych nawyków, których należy się wystrzegać!” tag=”h1″ size=”30″ margin=”24″ align=”center”]

Przyznaję się, że ten ranking jest mało obiektywny. Wymieniłam te nawyki, które moim zdaniem są najgorsze. Starałam się spojrzeć na sprawę dość szeroko, ale jestem pewna, że wielu nawyków tutaj nie wymieniłam np.  takich wprost związanych ze sposobem myślenia. Zmiana ich, jak pisałam wcześniej, ściśle wiąże się z bodźcem, który im towarzyszy. W związku z tym starałam się przedstawić również przykładowo, co może wywołać nawykową reakcję.

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”Nawyk” tag=”h2″ size=”24″ margin=”24″ align=”center”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”Negatywny wpływ” tag=”h2″ size=”24″ margin=”24″ align=”center”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”Przykładowy bodziec” tag=”h2″ size=”24″ margin=”24″ align=”center”]

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″][tx_heading style=”default” heading_text=”1. Nałogi” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Nałogi zniewalają człowieka do tego stopnia, że wolna wola praktycznie jest zabita. Skrajne wyniszczenia ciała, zdrowia, zmiany w mózgu oraz wyglądzie. Osoba uzależniona krzywdzi samą siebie oraz każdą osobę w jej otoczeniu, szczególnie najbliższych. Nałóg powoduje problemy psychiczne, emocjonalne, zdrowotne oraz społeczne.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • kłótnia
  • problemy finansowe
  • impreza/zabawa
  • wysoki poziom stresu np. egzamin, rozmowa kwalifikacyjna
  • sytuacja wymagająca wzięcia odpowiedzialności
  • nieodpowiednie towarzystwo
  • napięcie emocjonalne

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”2. Mówienie małych kłamstw” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”center”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Łatwo wpaść w sieć notorycznie powtarzanych kłamstw i się w niej tak zaplątać, że ostatecznie wyjdzie na jaw kłamstwo. Brak mówienie prawdy jest niszczące w związkach miłości, a szczególnie w małżeństwie. Osobie kłamiącej nie można ufać, powierzać odpowiedzialnych zadań, ani budować trwałych relacji.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • lęk przed poniesieniem konsekwencji (szczególnie kary)
  • potrzeba bycia zauważonym
  • lęk przed odkryciem niskiego poczucia własnej wartości

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″][tx_heading style=”default” heading_text=”3. Spóźnianie się” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”center”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Wychodzenie zbyt późno z domu oraz brak przygotowywania się wcześniej do wyjścia, co prowadzi do notorycznego spóźniania się. Produkuje to pośpiech, niepotrzebny stres i nerwy, a także uczucie wstydu. Osoby spóźnialskie są odbierane, jako nieodpowiedzialne, lekceważące osobę, która na nią czeka i marnujące czas oraz nieuporządkowane i niezorganizowane. Ostatecznie prowadzi to do osłabienia relacji z ludźmi, którzy nie mogą takiej osobie ufać.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • wyłączanie budzika i nastawianie drzemek
  • chęć bycia w centrum uwagi
  • przeglądanie mediów społecznościowych przed wyjściem z domu

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”4. Granie w gry komputerowe w nocy” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”center”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Grania po nocach w gry komputerowe. Bardzo częsty nawyk dotykający szczególnie mężczyzn. Wiem z doświadczenia, że gry strategiczne czy wojenne bardzo wciągają, a zwłaszcza, gdy się wchodzi w interakcję z innymi graczami. Skutkiem regularnego grania po nocach jest osłabienie zdrowia, brak koncentracji podczas dnia, chroniczne przemęczenie. Może to doprowadzić do nałogu.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • stres
  • zaniżona samoocena
  • chęć wygrania/ potrzeba zwycięstwa
  • nuda
  • zmęczenie

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”5. Przesiadywanie przed telewizorem” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”center”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Nadmierne siedzenie przed komputerem/telewizorem bez celu. Nie mam nic przeciwko obejrzeniu dobrego filmu, ale fatalnym nawykiem jest spędzanie każdej wolnej chwili na gapieniu się w świecący ekran! Marnowanie czasu, brak ruchu, a co za tym idzie nadwaga i problemy zdrowotne, bo najczęściej nawyk siedzenia przed telewizorem łączy się z jedzeniem. Brak rozmów z bliskimi i osłabienie relacji ze swoją rodziną. Brak samodzielnego myślenia i życie życiem bohaterów seriali. Nie muszę chyba o tym mówić, że telewizja jest środkiem manipulacji umysłem ludzkim, prawda?

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • pora dnia
  • obejrzenie wiadomości
  • negatywne uczucia
  • nuda
  • zmęczenie
  • uczucie napięcia

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”6. Złe zarządzanie pieniędzmi” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Rozrzutne życie i brak kontrolowania finansów, czyli nawyk używania karty kredytowej wszędzie, gdzie się da. Nawyk, który powoduje łatwe zrezygnowanie z wymagania od siebie i zabija jakąkolwiek myśl o oszczędzaniu. Bardzo smutne i przykre przyzwyczajenie, które świadczy o totalnym braku odpowiedzialności, łatwo prowadzi do długów, a co za tym idzie do depresji, a często do pętli ciągłych pożyczek, żeby jedną spłacić inną.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • negatywne uczucia
  • potrzeba bycia zauważonym
  • zły humor
  • uczucie głodu i jednoczesna niechęć do gotowania

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”7. Ciągłe przeglądanie telefonu” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Przeglądanie telefonu podczas rozmowy z ludźmi lub jedzenia posiłków. To jest aktualnie jakaś plaga z tymi telefonami! Osoba, która rozmawia ze mną i co chwilę sprawdza telefon sprawia, że mam ochotę go jej zabrać i wyrzucić w siną dal! Doprowadza mnie to do szału. Po pierwsze ta osoba w ogóle nie słucha, ani nie uczestniczy w rozmowie. Lekceważy swojego rozmówcę i co tu dużo mówić jest na drodze do uzależnienia od ciągłego bycia on-line. Poza tym, że niszczy realne relacje z ludźmi to jeszcze swoje zdrowie oczu, karku i kręgosłupa (ciągle schylona pozycja) oraz psychiczne.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • impuls nudy
  • potrzeba kontrolowania
  • chęć rozrywki w czasie przerwy od pracy

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”8. Nadmierne usprawiedliwianie się” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Osoby, które za każdym razem, gdy coś zawinią, usprawiedliwiają się i szukają wokół siebie innych, na których można zrzucić odpowiedzialność, bywają irytujące i są odbierane przez społeczeństwo, jako mało honorowe. Takie zachowanie często wynika z niskiej samooceny i lęku przed wzięciem odpowiedzialności czy chęć uniknięcia kary.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • popełnienie błędu
  • gdy ktoś zwraca uwagę lub krytykuje tę osobę
  • niskie poczucie własnej wartości
  • niechęć do wzięcia odpowiedzialności

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”9. Używanie wulgaryzmów” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Kiedy najłatwiej zauważyć, że ktoś używa wulgaryzmów nawykowo? Gdy podczas rozmowy zwrócisz uwagę tej osobie, że to robi, a ona nie będzie miała pojęcia o czym Ty mówisz do niej. Brzydkie słowa w mowie powodują dystans i niechęć od społeczeństwa. Ludzie wrażliwsi na kulturę osobistą będą stronić od towarzystwa osób używających niewłaściwego słownictwa. Osoby wulgarne w słownictwie są odbierane za chamskie, niekulturalne oraz niegodne zaufania.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • osoba o konkretnym zachowaniu
  • towarzystwo sprawiające chęć pokazania się
  • złość, zdenerwowanie
  • kłótnia
  • niskie poczucie własnej wartości
  • emocje podniecenia, zaaferowania
  • wizja ataku ze strony innej osoby

[/tx_column]
[/tx_row]

[tx_row]
[tx_column size=”1/3″]

[tx_heading style=”default” heading_text=”10. Robienie z krzesła szafy” tag=”h2″ size=”25″ margin=”24″ align=”left”]

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

Jest to jeden ze strasznych nawyków, które udało mi się wykorzenić. Tak łatwo przecież wrócić do domu i zmienić ubranie rzucając je na krzesło. Zawsze to powodowało mnóstwo bałaganu i trudności ze znalezieniem konkretnej rzeczy. I co tu dużo mówić? Zajmowało przestrzeń, kumulowało kurz i wyglądało fatalnie. Wystarczyło zmienić reakcje i zawsze po zmianie ubrań złożyć czyste do szafy, a brudne wynieść do kosza.

[/tx_column]
[tx_column size=”1/3″]

  • widok pustego krzesła
  • czynność przebrania się
  • miejsce, gdzie stoi krzesło
  • zmęczenie
  • pośpiech

[/tx_column]
[/tx_row]

Temat nawykowego myślenia, jest tak szeroki, że nie został tutaj ujęty. Wymaga osobnego opracowania. Będę się nim zajmować w ramach tematu o negatywnym myśleniu i sposobach poradzenia sobie z nim w kontekście radości chrześcijańskiej. Jeśli ten temat Cię interesuje i nie chcesz go przegapić to dołącz do czytelników newslettera. Raz w tygodniu otrzymasz wiadomość, a wraz z nią informację o nowych wpisach.

[tx_divider size=”24″]